Jeszcze składka na ubezpieczenie zdrowotne czy już podatek „zdrowotny”? Uwagi na tle teoretycznoprawnym
Słowa kluczowe:
składka na ubezpieczenie zdrowotne, podatek, podatek celowy, Polski Ład, danina, finansowanie ochrony zdrowiaAbstrakt
Składka na ubezpieczenie zdrowotne (zwana też skrótowo składką zdrowotną) stała
się przedmiotem szeregu zmian wprowadzanych przez przepisy tzw. Polskiego Ładu. Dały one
przyczynek do ponownej dyskusji o rzeczywistym charakterze tej daniny. Już wcześniej dogmatyczna
konstrukcja składki zdrowotnej znacznie odbiegała od teoretycznoprawnego modelu składki na
ubezpieczenie publicznoprawne. Obecnie, uwzględniając zagadnienia takie jak wzrost powszechności
obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, dalsze osłabianie więzi między obowiązkiem uiszczania
składki zdrowotnej a zakresem uprawnień z ubezpieczenia zdrowotnego czy też korzystanie
ze środków zgromadzonych za pomocą składki do realizowania szeroko rozumianych zadań publicznych
z zakresu ochrony zdrowia poza ubezpieczeniem zdrowotnym (włącznie z finansowaniem
świadczeń dla nieubezpieczonych), można na kwestię tej rozbieżności rzucić nowe światło. Składka
na ubezpieczenie zdrowotne w praktyce przestaje być bowiem „cechującą się odrębnościami składką
na ubezpieczenie publicznoprawne” i staje się rodzajem podatku celowego, to jest daniny, z której
wpływy przeznaczane są na realizowanie różnego rodzaju zadań państwa w obszarze ochrony zdrowia,
bez koniecznego związku z ubezpieczeniem.
Bibliografia
Chałupczak G., Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech i w Polsce. Analiza prawno-porównawcza, Lublin 2006.
Dębowska-Romanowska T., Pojęcie i znaczenie konstytucjonalizacji ustroju i systemu finansowego państwa, [w:] Konstytucyjne uwarunkowania tworzenia i stosowania prawa finansowego i podatkowego, red. P.J. Lewkowicz, J. Stankiewicz, Białystok 2010.
Druk sejmowy nr 1450, Sejm IX kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/765FDE3E48F319F6C12587260030FDDB/%24File/1450.pdf.
Druk sejmowy nr 1532, Sejm IX kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/A8566521AD17EECEC125874A006F1417/%24File/1532.pdf.
Gajl N., Teorie podatkowe w świecie, Warszawa 1992.
Gliniecka J., Zasada różnorodności form powiązań z budżetem, [w:] J. Gliniecka, J. Harasimowicz, Zasady polskiego prawa budżetowego, Bydgoszcz 2001.
Gliniecka J., Opłaty publiczne w Polsce. Analiza prawna i funkcjonalna, Bydgoszcz–Gdańsk 2007.
Gomułowicz A., Zarys teorii podatku, [w:] A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, Poznań 1996.
Harasimowicz J., Zasada nietworzenia funduszy celowych w ramach budżetu, [w:] J. Gliniecka, J. Harasimowicz, Zasady polskiego prawa budżetowego, Bydgoszcz 2001.
Jaśkiewiczowa J., Jaśkiewicz Z., Polski system finansów publicznych, Warszawa 1969.
Jończyk J., Prawo zabezpieczenia społecznego, Kraków 2006.
Jończyk J., Strony i stosunki powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, „Prawo i Medycyna” 2005, nr 1.
Kosikowski C., Propozycja reformy polskiego systemu podatkowego (kierunki i metody), „Państwo i Prawo” 2003, nr 2.
Kubot Z., Pozakontraktowe świadczenia opieki zdrowotnej, „Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska” 2010, nr 7(2).
Lach D.E., Zasada równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, Warszawa 2011.
Lenio P., Charakter prawny składki na ubezpieczenie zdrowotne, „Przegląd Prawa i Administracji” 2014, nr 97.
Nykiel W., Pojęcie i konstrukcja podatku, [w:] System prawa finansowego, t. III, Prawo daninowe, red. L. Etel, Warszawa 2010.
Oniszczuk J., Podatki i inne daniny w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2001.
Ostateczny plan finansowy NFZ na 2021 r. https://www.nfz.gov.pl/gfx/nfz/userfiles/_public/bip/finanse_nfz/2021/ostateczny_plan_finansowy_nfz_na_rok_2021..xlsx.
Rybarski R., Nauka skarbowości, Warszawa 1935 (reprint 2015).
Sidorko A., Art. 81, [w:] Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Komentarz, red. A. Pietraszewska-Macheta, Warszawa 2018.
Szumlicz T., Publiczne fundusze socjalne – istota oraz organizacja i funkcjonowanie w Polsce, „Studia z polityki publicznej” 2014, nr 1(1).
Szumlicz T., Ubezpieczenie społeczne. Teoria dla praktyki, Bydgoszcz–Warszawa 2006.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm.).
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 633 ze zm.)
Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1532 ze zm.).
Wierzbicki J., Budżety terenowe w Polsce Ludowej, Warszawa 1967.
Woroniecki P.M., Ustrój i działalność Narodowego Funduszu Zdrowia na tle wcześniejszych rozwiązań normatywnych, [w:] XXV lat przeobrażeń w prawie finansowym i prawie podatkowym – ocena dokonań i wnioski na przyszłość, red. Z. Ofiarski, Szczecin 2014.
Zarządzenie nr 40/2021/BK Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie sposobu i trybu rozliczania przez Narodowy Fundusz Zdrowia dotacji z budżetu państwa na finansowanie leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych przysługujących bezpłatnie świadczeniobiorcom po ukończeniu 75. roku życia z dnia 4 marca 2021 r., BIP NFZ z 2021, poz. 40.
Zieleniecki M., Problemy zakresu podmiotowego prawa do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2007, t. XVII.
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Prawa autorskie (c) 2023 Szymon Moś
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
