Współczesne doświadczenia i wyzwania konstytucyjne macedońskie i polskie ‒ różnice i podobieństwa

Abstrakt

Republika Macedonii i Rzeczpospolita Polska to dwa przyjazne kraje, które pomimo różnic co do zajmowanego terytorium, ludności, historii i rozwoju politycznego, funkcjonują razem jako dwa niezależne i suwerenne państwa, które w pełni szanują wzajemną narodowość, kulturę, pomimo politycznych różnic. Socjalistyczna przeszłość z jednej strony, a nowa demokratyczna rzeczywistość w obu krajach z drugiej, wydobywają na powierzchnię liczne elementy konstytucyjne i prawne, które można zidentyfikować jako podobieństwa, ale przynoszą też pewne specyficzne różnice, które oba kraje mają w odniesieniu do ich systemów prawnych i politycznych. Socjalistyczna przeszłość obu krajów z pewnością pozostawiła w pamięci kilka specyficznych dla tego systemu kategorii, takich jak system jednopartyjny, monizm partyjny i polityczny, jedność władzy i ideologia socjalistyczna. Z drugiej strony transformacja dwóch systemów prawnych i politycznych w demokracjach połączyła nowe kategorie demokratyczne z ich wyzwaniami. Dominująca ochrona praw i wolności człowieka przez systemy demokratyczne w obu krajach, poszanowanie rządów prawa i demokracji, przyniosła wiele pozytywnych aspektów w funkcjonowaniu systemów, ale powstało też wiele obszarów problematycznych, na które eksperci i politycy wciąż szukają właściwych rozwiązań. W artykule uwypuklono najważniejsze kwestie związane z rozwojem konstytucyjno-prawnym w obu krajach, kładąc nacisk na okres demokracji, który rozpoczął się w Polsce pod koniec 1988 roku, podczas gdy w Macedonii narodził się na początku 1990. Choć Polska ma znacznie szersze doświadczenia w zakresie konstytucyjno-prawnego rozwoju kraju, co nie ma miejsca w przypadku Macedonii, w niniejszym opracowaniu wskazano podobieństwa i różnice w funkcjonowaniu obu systemów politycznych poprzez obserwację porównawczą, dostrzeganie słabości ich pracy, a także dostrzeganie możliwości włączenia pewnych rozwiązań jako dobrych praktyk demokratycznych.