Odpowiedzialność z tytułu wstępnej kontroli finansowej oraz kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych w świetle kontratypów dyscypliny finansów publicznych
DOI:
https://doi.org/10.61823/dpia.2024.2.430Słowa kluczowe:
wstępna kontrola finansowa, kontrola zarządcza, dyscyplina finansów publicznych, wyłącznie bezprawności, kontratypyAbstrakt
Przedmiotem niniejszego opracowania jest odpowiedzialność za kontrolę w jednostkach sektora finansów publicznych. Rozważania skoncentrowano na dwóch rodzajach kontroli: wstępnej kontroli finansowej (określanej także jako kontrola finansowa ex ante czy wewnętrzna kontrola finansowa) oraz kontroli zarządczej, celem zaś podjętych analiz jest identyfikacja problematycznych aspektów zastosowania przesłanek wyłączenia bezprawności deliktów dyscypliny finansów publicznych związanych ze wskazanymi rodzajami kontroli oraz sformułowanie na tej kanwie propozycji zmian legislacyjnych. Ustalono, że do nieprawidłowości związanych z aktywnością kontrolną przewidziane w dyscyplinie finansów publicznych kontratypy mają niewielkie zastosowanie. Taka sytuacja prawna świadczy zapewne o żywionym przez prawodawcę przeświadczeniu o potrzebie rygorystycznego określenia położenia prawnego osób wykonujących czynności kontroli finansowej oraz kontroli zarządczej. Stwierdzono jednocześnie, że sposób odniesienia kontratypów do dziedziny obowiązków kontrolnych budzi szereg zastrzeżeń natury legislacyjnych. Związane są one z jednej strony z niekonsekwentnym zawężeniem zastosowania określonych wyłączeń bezprawności, z drugiej z daleko idącą nieczytelnością regulacji prawnej.
Bibliografia
Komunikat Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych, Dz.Urz. MF Nr 15, poz. 84.
Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, Dz.U. z 2021 r., poz. 289.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1634.
Ustawa dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Dz.U. z 2020 r., poz. 374 z późn. zm.
Ustawa z dnia 3 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizacje programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19, Dz.U. z 2020 r., poz. 694.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, Dz.U. z 2020 r., poz. 695.
Orzeczenie Głównej Komisji Orzekającej z dnia 10.09.2018 r., sygn. akt BDF1.4800.69.2018.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14.06.2017 r., II GSK 2596/15, ONSAiWSA 2018/5/93.
Borowska K., Komentarz do art. 26, [w:] K. Borowska, A. Kościńska-Paszkowska, T. Bolek, Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, Warszawa 2012.Kałużny S., Leksykon kontroli, Warszawa 2002.
Kościńska-Paszkowska A., Komentarz do art. 19, [w:] K. Borowska, A. Kościńska-Paszkowska, T. Bolek, Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, Warszawa 2012.
Krysiak A., Pojęcie controllingu na tle pojęć zbliżonych (kontrola, audyt), „Kontrola Państwowa” 2006, nr 1.
Niewęgłowski A., Controlling w jednostkach administracji publicznej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu
Szczecińskiego. Ekonomiczne problemy usług” 2006, nr 1.
Płoskonka J., Pojęcie kontroli w ujęciu zarządczym, „Kontrola Państwowa” 2006, nr 2.
Robaczyński T., Komentarz do art. 19, [w:] Ustawa o finansach publicznych. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, red. W. Misiąg, Warszawa 2019.
Robaczyński T., Komentarz do art. 19, [w:] T. Robaczyński, P. Gryska, Dyscyplina finansów publicznych. Komentarz, Warszawa 2006.
Ruśkowski E., Finanse publiczne i prawo finansowe. Instrumenty prawnofinansowe i warunki ich stosowania, Białystok 2018.
Salachna J.M., Prawidłowość ugody w przedmiocie należności cywilnoprawnej jako warunek wyłączający bezprawność gospodarowania środkami publicznymi, [w:] Aktualne problemy odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, red. J.M. Salachna, K. Stelmaszczyk, A. Babczuk, Warszawa 2020.
Sawicka K., Kontrola zarządcza a kontrola finansowa w jednostkach sektora finansów publicznych, [w:] Dyscyplina finansów publicznych. Narzędzie prawidłowej gospodarki sektora publicznego, Kraków 2013.
Siwoń M., Aplikacja międzynarodowych standardów wewnętrznej kontroli finansowej do polskiego systemu prawnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne problemy usług” 2006, nr 1.
Siwoń M., Pojęcia audytu i kontroli a działalność regionalnych izb obrachunkowych, „Finanse Komunalne” 2006, nr 1-2.
Sobiech A., Okoliczności wyłączające odpowiedzialność z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych w nowym ujęciu, „Prawo Zamówień Publicznych” 2011, nr 3.
Wolter W., O kontratypach i braku społecznej szkodliwości czynu, „Państwo i Prawo” 1963, nr 10.
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2008.
Zoll A., Okoliczności wyłączające bezprawność czynu (zagadnienia ogólne), Warszawa 1982.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Ewaryst Kowalczyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
