Wybrane problemy związane ze stanowieniem polskiego prawa wyborczego
DOI:
https://doi.org/10.61823/dpia.2023.4.478Słowa kluczowe:
prawo wyborcze, legislacja, Kodeks wyborczy, instrumentalizacja prawa, ustawodawcaAbstrakt
Celem artykułu jest zidentyfikowanie głównych problemów w obszarze polskiej legislacji wyborczej oraz ustalenie, jaki wpływ na funkcjonowanie systemu ustrojowego może mieć ich występowanie. Kwestia ta ma zasadnicze znaczenie dla określenia działań, które w przyszłości należałoby podjąć, aby ustabilizować prawo wyborcze. Nie ulega natomiast wątpliwości, że negatywne praktyki w zakresie tworzenia polskiego prawa wyborczego wpisują się w zjawisko instrumentalizacji prawa. W pracy analizie poddano także obecnie obowiązujące na poziomie Konstytucji RP mechanizmy mające zabezpieczać prawo wyborcze przed instrumentalnym traktowaniem i dokonano oceny ich skuteczności. W opracowaniu wykorzystano metodę formalnoprawną oraz dokonano analizy dorobku literatury i orzecznictwa.
Bibliografia
Bałaban A., Ustawa incydentalna a pewność prawa, [w:] Ustawy incydentalne w polskim porządku prawnym, red. M. Granat, Warszawa 2013.
Brzozowski W., Krzywoń A., Dylematy polskiego prawa wyborczego po reformie 2011 r., „Przegląd Legislacyjny” 2012, nr 2.
Chybalski P., Problem tzw. ciszy legislacyjnej w prawie wyborczym w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Sądownictwo konstytucyjne. Teoria i praktyka, red. M. Granat, Warszawa 2019.
Ciapała J., Ustawy incydentalne w polskim porządku prawnym, [w:] Ustawy incydentalne w polskim porządku prawnym, red. M. Granat, Warszawa 2013.
Czaplicki K.W., Dauter B., Jaworski S.J., Kisielewicz A., Rymarz F., Zbieranek J., Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2018.
Cześnik M., Flis J., Gendźwiłł A., Haman J., Materska-Sosnowska A., Rakowska-Trela A., Rychard A., Wrzalik M., Zbieranek J., Reguły, zamiary, praktyki. Prawo wyborcze i wybory 2017‑2020, Warszawa 2022.
Kozłowski K., Zakaz wprowadzania „istotnych zmian” w prawie wyborczym w okresie poprzedzającym wybory – rozważania na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Legislacyjny” 2019, nr 2.
Ławniczak A., Komentarz do art. 123 Konstytucji RP, [w:] M. Haczkowska, R. Balicki, M. Bartoszewicz, K. Complak, A. Ławniczak, M. Masternak-Kubiak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2014.
Matczak M., Opinia w sprawie zgodności z Konstytucją RP rozwiązań legislacyjnych zawartych w ustawie z dnia 12 maja 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego (druk senacki nr 118), https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatekspertyzy/5510/plik/oe‑295.pdf.
Michalak B., Zmiany przepisów Kodeksu wyborczego przed wyborami samorządowymi 2018, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2018, vol. 58.
Piotrowski R., Ustawa o przedłużeniu kadencji organów samorządu terytorialnego jest niezgodna ze standardami demokratycznego państwa prawnego, „Monitor Konstytucyjny”, https://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/23402#sdfootnote49sym.
Prokop K., Stany nadzwyczajne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Białystok 2005.
Pyrzyńska A., Instytucja ciszy legislacyjnej w polskim prawie wyborczym, „Krytyka Prawa. Niezależne Studia nad Prawem” (w druku).
Pyrzyńska A., Konsekwencje zmiany terminu głosowania w wyborach samorządowych w 2018 r., „Studia Wyborcze” 2020, t. 30.
Radziewicz P., Komentarz do art. 123 Konstytucji RP, [w:] P. Czarny, M. Florczak-Wątor, B. Naleziński, P. Radziewicz, P. Tuleja, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2021.
Radziewicz P., Komentarz do art. 228 Konstytucji RP, [w:] P. Czarny, M. Florczak-Wątor, B. Naleziński, P. Radziewicz, P. Tuleja, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2021.
Skrzydło W., Kodyfikacja prawa wyborczego w Polsce – zakres i znaczenie, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2011, nr 3.
Stanowisko ekspertów Fundacji im. Stefana Batorego w sprawie zmiany terminu wyborów samorządowych, Fundacja Batorego, https://www.batory.org.pl/informacje_prasowe/stanowisko-ekspertowfundacji-im-stefana-batorego-w-sprawie-zmiany-terminu-wyborow-samorzadowych/.
Tuleja P., Pandemia COVID‑19 a konstytucyjne stany nadzwyczajne, „Palestra” 2020, nr 9, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/9‑2020/artykul/pandemia-covid‑19-a-konstytucyjne-stanynadzwyczajne [dostęp: 5.11.2022].
Wronkowska S., Ustawy incydentalne w systemie źródeł prawa, [w:] Ustawy incydentalne w polskim porządku prawnym, red. M. Granat, Warszawa 2013.
Wyrok TK z 3.11.2006 r., K 31/06, Lex nr 231197.
Wyrok TK z 28.10.2009 r., Kp 3/09, Lex nr 525654.
Wyrok TK z 20.07.2011 r., K 9/11, Lex nr 936458.
Wyrok TK z 19.12.2012 r., K 9/12, Lex nr 1232142.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483).
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1277).
Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. 1998 r. Nr 95, poz. 602).
Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U. 2002 r. Nr 113, poz. 984).
Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2001 r. Nr 46, poz. 499).
Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz.U. 2004 r. Nr 25, poz. 219).
Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1990 r. Nr 67, poz. 398).
Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID‑19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568).
Ustawa z dnia 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 979).
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV‑2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 695).
Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130).
Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących gminy Ostrowice w województwie zachodniopomorskim (Dz.U. z 2018 r. poz. 1432).
Ustawa z dnia 6 kwietnia 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 827).
Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o zasadach ustalenia kolejności obsadzania mandatów posłów do Parlamentu Europejskiego wybieranych w Rzeczypospolitej Polskiej na kadencję 2019‑2024 (Dz.U. z 2019 r. poz. 708).
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559).
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526).
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2094).
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2018 r. w sprawie zarządzenia wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (Dz.U. z 2018 r. poz. 1561).
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 listopada 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz.U. z 2015 r. poz. 1812).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), Dz.U. UE L z 2016.119.1 z dnia 4.05.2016.
Kodeks dobrej praktyki w sprawach wyborczych. Wytyczne i Raport Wyjaśniający przyjęte przez Komisję Wenecką na 51 i 52 Sesji plenarnej (Wenecja, 18‑19 października 2002 r.), https://bisnetus.files.wordpress.com/2016/03/kodeks_dobrej_praktyki_w_sprawach_wyborczych.pdf [dostęp: 13.10.2022].
Postanowienie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 lutego 2020 r. w sprawie zarządzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2020 r. poz. 184)
Informacja PKW z dnia 1 lutego 2016 r. o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego oraz propozycje ich zmiany, ZPOW‑430‑8/15, https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1549013101_Zalacznik_-_Informacja_z_1_lutego_2016_r_o_realizacji_przepisow_Kodeksu_wyborczego_oraz_propozycje_ich_zmiany.pdf.
Informacja PKW z dnia 25 stycznia 2021 r. o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego oraz propozycje ich zmiany, ZPOW‑502‑1/21, https://pkw.gov.pl/uploaded_files/1613491481_2‑1‑21-informacja.pdf.
Pismo Generalnego Inspektora Ochrony danych Osobowych do Przewodniczącego Państwowej
Komisji Wyborczej z dnia 11 kwietnia 2018 r., https://archiwum.giodo.gov.pl/pl/1520341/10462.
Pismo RPO z dnia 27 marca 2020 r. do Prezesa Rady Ministrów, VII.565.1.2020, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Rozporz%C4%85dzenia%20MZ%20COVID‑19%2027.03.2020.pdf.
Poselski projekt ustawy o przedłużeniu kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego do dnia 30 kwietnia 2024 r. oraz o zmianie ustawy Kodeks wyborczy (druk sejmowy nr 2612), https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=01A4886F5B065A31C12588C2004D55C6.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Agata Pyrzyńska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
