Zmiana wyznania przez małżonka jako zawiniona przyczyna rozkładu pożycia małżeńskiego. Perspektywa konstytucyjnoprawna

Abstrakt

Zgodnie z orzecznictwem polskich sądów, w tym Sądu Najwyższego, małżonek, który w związku ze zmianą przynależności wyznaniowej dokonuje zmian niektórych zasad funkcjonowania rodziny, a także podejmuje działania wychowawcze mające na celu wpojenie zasad nowo przyjętej religii wspólnym małoletnim dzieciom, dopuszcza się naruszenia obowiązku wierności małżeńskiej, co uzasadnia przypisanie mu winy rozpadu pożycia. Powyższe stanowisko budzi poważne wątpliwości prawno-konstytucyjne. Przede wszystkim sądy uzależniły możliwość korzystania przez małżonka z wolności religii od reakcji (zgody lub obojętności) drugiego małżonka, przez co zanegowały jej niezbywalny charakter. Zawarcie małżeństwa pociąga bowiem za sobą jedynie takie ograniczenia praw i wolności jednostki, jakie są konieczne do realizacji funkcji małżeństwa wynikających z jego istoty, nie skutkuje więc zrzeczeniem się przez małżonków korzystania z wolności religii. Ponadto sądy nie dokonały należytego wyważenia konstytucyjnego prawa obojga rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z przekonaniami każdego z nich. Nie zbadały też stanowiska samych dzieci w sprawie ich religijnego wychowania w sytuacji konfliktu pomiędzy rodzicami, przez co nie uwzględniły stopnia ich dojrzałości oraz przysługującej im wolności sumienia i wyznania. Przyjęcie przez sądy w tego rodzaju sprawach perspektywy konstytucyjnoprawnej skutkowałoby nie tylko wydaniem orzeczenia zgodnego z postanowieniami i aksjologią ustawy zasadniczej, lecz przyczyniłoby do pełniejszego urzeczywistnienia sprawiedliwości materialnej.