Dialogue des Juges bez „ostatniego słowa”? Orzeczenie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego w Niemczech dotyczące „Public Sector Purchase Programme” (PSPP) w kontekście europejskiej debaty na temat praworządności

Abstrakt

Orzeczenie niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie PSPP wywołała silne reakcje, a nawet wszczęcie – umorzonego w międzyczasie – postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Niemcom. W debacie na temat zachowania – lub przywrócenia – unijnych standardów praworządności orzeczenie zostało nawet zinterpretowane jako dowód na uzasadnienie fundamentalnej krytyki, zwłaszcza ze strony polskiego rządu, roli instytucji europejskich w ich relacjach z państwami członkowskimi. Niniejszy artykuł formułuje natomiast tezę, że taka instrumentalizacja orzeczenia zmienia treść wyroku z 5 maja 2020 r. w jego przeciwieństwo. Na tle zwięzłego przeglądu podstawowych stwierdzeń niemieckiego prawa konstytucyjnego dotyczących relacji Niemiec z Unią Europejską, jednym z głównych celów orzeczenia jest wzmocnienie – a nie osłabienie – Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej; krytyka Federalnego Trybunału Konstytucyjnego nie jest skierowana przeciwko nadmiernemu, ale wręcz odwrotnie, przeciwko niewystarczającemu wykonywaniu mandatu kontrolnego spoczywającego na ETS. Mając na uwadze połączenie różnorodności pojęciowej i otwartości z jednej strony oraz konieczności ścisłego utrzymywania „czerwonych linii” z drugiej, co jest charakterystyczne dla zasady praworządności w prawie Unii Europejskiej, pojawia się pytanie, czy debata o „ostatnim słowie” w Europejskim Dialogu Sprawiedliwości może ostatecznie pozostawić niewykorzystany potencjał twórczy konfliktu dotyczącego relacji między sądami najwyższymi państw członkowskich a europejskimi sądami najwyższymi.